Pompy ciepła stają się coraz popularniejszym wyborem wśród inwestorów budujących nowe domy oraz modernizujących istniejące instalacje grzewcze. Nic dziwnego – to jedno z najbardziej efektywnych, ekologicznych i wygodnych źródeł ogrzewania. Wśród dostępnych rodzajów pomp ciepła najczęściej wybierane są dwie: powietrzna i gruntowa. Czym się różnią? Która sprawdzi się lepiej w konkretnym przypadku? Poniżej przedstawiamy szczegółowe porównanie obu rozwiązań.
1. Zasada działania – różnice technologiczne
❄️ Pompa ciepła powietrzna (powietrze–woda)
Pobiera ciepło z powietrza zewnętrznego (nawet przy temperaturach do -25°C).
Ciepło jest przekazywane do instalacji grzewczej wewnątrz budynku (np. podłogówki lub grzejników).
Najpopularniejsze są modele typu split (część zewnętrzna + wewnętrzna) oraz monoblok (całość w jednej obudowie).
🌍 Pompa ciepła gruntowa (solanka–woda)
Pobiera ciepło z gruntu za pomocą kolektora poziomego lub pionowego odwiertu.
Wymaga wykonania instalacji dolnego źródła (rury w ziemi lub głębokie odwierty).
Zapewnia bardziej stabilną temperaturę źródła przez cały rok.
2. Koszty inwestycyjne
| Rodzaj pompy | Koszt urządzenia | Koszt instalacji dolnego źródła | Łączny koszt inwestycji |
|---|---|---|---|
| Powietrzna | 20 000 – 35 000 zł | brak | 25 000 – 45 000 zł |
| Gruntowa | 25 000 – 40 000 zł | 20 000 – 40 000 zł (odwierty) | 45 000 – 80 000 zł |
🔧 Wnioski:
Pompa powietrzna jest tańsza w zakupie i prostsza w montażu.
Pompa gruntowa to większy wydatek początkowy, głównie ze względu na koszt odwiertów lub wykopów.
3. Efektywność i koszty eksploatacji
COP (Coefficient of Performance) określa stosunek energii cieplnej do zużytej energii elektrycznej.
Pompa powietrzna: COP = 3,0 – 4,0 (w zależności od temperatury zewnętrznej)
Pompa gruntowa: COP = 4,0 – 5,0 (stabilne warunki pracy przez cały rok)
💰 Koszty roczne ogrzewania (dla domu 150 m², dobrze ocieplonego):
Pompa powietrzna: 2 500 – 3 500 zł
Pompa gruntowa: 1 800 – 2 800 zł
4. Warunki montażu i miejsce instalacji
✅ Pompa powietrzna
Można zamontować niemal wszędzie – nawet na niewielkiej działce.
Szybki i mniej inwazyjny montaż (1–3 dni).
Może wymagać miejsca na jednostkę zewnętrzną (ważne: odległość od okien i granicy działki).
✅ Pompa gruntowa
Wymaga dużej działki (kolektor poziomy) lub dostępu do specjalistycznych odwiertów (kolektor pionowy).
Montaż trwa dłużej i wymaga prac ziemnych.
Bardziej opłacalna przy budowie nowego domu (można zintegrować z innymi pracami ziemnymi).
5. Wpływ warunków klimatycznych
Pompa powietrzna: jej wydajność spada zimą (poniżej 0°C), dlatego w chłodniejszych regionach Polski może być konieczne wsparcie grzałką elektryczną lub buforem.
Pompa gruntowa: pracuje stabilnie niezależnie od pogody i temperatury – grunt na głębokości 1,5–2 m ma stałą temperaturę ok. 8–12°C.
6. Trwałość i serwis
Pompa powietrzna:
Trwałość: 12–15 lat
Wymaga regularnego czyszczenia jednostki zewnętrznej, zwłaszcza zimą (śnieg, lód)
Pompa gruntowa:
Trwałość: 20–25 lat (a dolne źródło – nawet 50 lat)
Bardziej niezawodna, bo mniej narażona na warunki atmosferyczne
7. Hałas i estetyka
Pompy powietrzne generują hałas (ok. 40–60 dB), co może być uciążliwe, jeśli jednostka zewnętrzna znajduje się blisko sypialni lub sąsiadów.
Pompy gruntowe są niemal bezgłośne – całość pracuje wewnątrz budynku.
8. Możliwość chłodzenia latem
Pompa powietrzna – może oferować chłodzenie, ale wymaga dodatkowych modułów.
Pompa gruntowa – bardzo efektywna w tzw. „chłodzeniu pasywnym”, wykorzystując niską temperaturę gruntu bez dodatkowego zużycia prądu.
9. Dofinansowania i ulgi
Obie technologie są objęte wsparciem w ramach programów:
Czyste Powietrze
Moje Ciepło
Ulga termomodernizacyjna (PIT)
Dofinansowanie może sięgnąć nawet 30–50% kosztów inwestycji – szczególnie w przypadku gruntowych pomp ciepła jako bardziej ekologicznego rozwiązania.
10. Podsumowanie – którą pompę wybrać?
| Kryterium | Pompa powietrzna | Pompa gruntowa |
|---|---|---|
| Koszt inwestycji | ✅ niższy | ❌ wyższy |
| Koszty eksploatacji | ❌ wyższe | ✅ niższe |
| Efektywność (COP) | ❌ zmienna | ✅ stabilna |
| Trwałość | ❌ 12–15 lat | ✅ 20–25 lat (dolne źródło do 50) |
| Możliwość montażu | ✅ łatwa | ❌ wymaga przestrzeni i odwiertów |
| Chłodzenie | ✅ możliwe | ✅ pasywne, bardzo efektywne |
| Hałas | ❌ tak | ✅ brak |
| Dofinansowanie | ✅ tak | ✅ tak |
➤ Kiedy wybrać powietrzną pompę ciepła?
Masz ograniczony budżet.
Twoja działka jest mała lub trudno dostępna.
Chcesz szybko uruchomić system grzewczy.
➤ Kiedy wybrać gruntową pompę ciepła?
Budujesz dom na większej działce.
Zależy Ci na maksymalnej efektywności i trwałości.
Chcesz ogrzewanie i pasywne chłodzenie przez dekady bez ingerencji.
Wniosek końcowy
Zarówno pompy gruntowe, jak i powietrzne są bardzo dobrym wyborem dla nowoczesnych domów. Kluczem jest dopasowanie rozwiązania do możliwości technicznych, budżetu i preferencji inwestora. Gruntowa pompa ciepła to inwestycja na dziesięciolecia – cicha, stabilna i niezawodna. Powietrzna natomiast to szybka i tańsza droga do ekologicznego ogrzewania, idealna w domach energooszczędnych i pasywnych.
